Pagina 1 van 1

SVS: Het gebruiksklaar maken van graveerstekers

Geplaatst: zaterdag 13-01-2007, 23:33
door Daniel Houwer
HET GEBRUIKSKLAAR MAKEN VAN GRAVEERSTEKERS.

1 Inleiding.
2 Anatomie van een steker
3 Gebruiksklaarmaken van een nieuwe steker.
4 Lengte van de steker.
5 Het slijpen van de steker.
6 Een graveersteker uit oud gereedschap.
7 Het uitsmeden van een steker.
8 Harden en ontlaten van stekers.


1 INLEIDING.
Graveren is een vak apart. Maar de graveersteker is voor meer klussen geschikt dan alleen maar figuratief graveren.
Ik heb veel te maken met graveren en stekers met het zetwerk dat ik doe.
Nu is graveren gewoon heel moeilijk, maar als je je sterker niet scherp kan krijgen hoef je er niet eens aan te beginnen.

Als je een steker koopt is hij altijd gehard.
Nu moet je tijdens het graveren zeer regelmatig je steker slijpen. Als je de punt van een nieuwe steker niet aanpast betekend dat, dat je elke keer bij het slijpen een groot oppervlak moet afnemen. En omdat je het hele vlak niet gebruikt maar alleen het puntje, is het handig om die punt zo klein te maken dat hij makkelijk snel te slijpen is en nog stevig genoeg is voor de taak waarvoor hij bedoeld is. Voor zowel carr? stekers als voor vlakstekers geld dat als de stekers met de hand geduwd worden, 3x3vierkant voor de basis vaak meer dan genoeg is. 2x2 mm is vaak ook voldoende.
Zelf maken uit een stuk ponsenstaal kan ook prima. Voor onder 5 euro koop je bij b.v. bijoumoderne een stuk staal waaruit je je eigen stekers kan maken.
Ook bot gereedschap bijvoorbeeld, botte naaldvijlen, botte freesjes, greinendraaiers of ruimers zijn na een beetje werk prima graveerstekers.


2 ANATOMIE VAN DE STEKER.
Under construction.

3 GEBRUIKS KLAAR MAKEN VAN EEN NIEUWE STEKER.

CARR?
Afbeelding
Neem (slijp) van de punt van de nieuwe steker de zijkanten en de bovenkant af zodat je een kleine punt overhoud.
Dit afslijpen moet zo gebeuren dat de punt niet te heet word. Het gaat het beste met een natte slijpmachine (voor bijvoorbeeld stenen slijpen) maar als je die niet hebt gaat het ook prima met een gewone slijpmachine. Neem niet de allergrofste steen en pas er bij de ?droge slijpmachine? wel op dat je een bakje water bij de hand hebt om je steker te koelen. Slijp telkens maar max. een seconde je steker slijpt alvorens hem te lessen. Een nat stukje keukenrol op de vingers werkt ook.
Als je steker geel kleurt moet je erg oppassen en sneller koelen. Als je punt blauw word ben je te ver, en moet je de steker opnieuw harden. Dus wees eerder te voorzichtig dan te snel. Je ziet meestal wel dat de druppel water aan je punt tijdens het slijpen verdampt en dan is het tijd om te lessen. Zo word je steker nooit veel warmer dan 100 graden.

VLAKSTEKER.
De vlaksteker slijp je alleen vanaf de bovenkant af.

ANDERE STEKERS.
Bedenk dat de punt het werk moet doen en dat hoe sneller de steker te slijpen is hoe vlugger je kunt werken. Na de eerste voorbeelden kun je voor justeerstekers, spits en mes stekers de juiste vorm wel bedenken.

4 DE LENGTE VAN JE STEKER.
De lengte van je steker moet ongeveer zo zijn dat als hij in het handvat zit en je hem vasthoud, de punt ongeveer 5mm tot een cm buiten je vingers uitsteekt. Hoever precies is persoonlijk, maar te lang werkt nooit goed.

5 HET SLIJPEN VAN DE STEKER.
Nu het belangrijkste, het slijpen van de steker.
De baan van de steker (de onderkant) staat bij het steken direct in contact met het metaal.
Als die baan het oppervlak heeft van een stoeptegel kan je begrijpen dat je geen mooie steek kunt maken. Die baan is dus belangrijk. Die moet zo glad mogelijk zijn.
Hiervoor moet hij gepolijst worden. En niet met een lappenschijf of wolbuf, maar met een hardere ondergrond.

Mogelijke harde ondergronden zijn, olie stenen zoals Washita, Arkansas of moderne fijne wet of oliestenen. Ook een harde vlakke ondergrond (glazen plaat, spiegel, vlak stuk hardhout) met steeds fijner schuurpapier of slijpmiddelen, werkt prima. Maar met een schuurlat gaat het ook redelijk.
Ik bewerk vaak de baan voor door allereerst de grove krassen eruit te schuren met een schuurlat of slijpsteen. Daarna polijst ik de baan met steeds fijner polijst papier of met een arkansas steen.
Als laatste, als ik moet glans steken, gebruik ik een viltschijfje of een houtenschijfje op de hangmoter, met witvet, groenvet of een ander vet dat het werk doet. Zorg er vooral voor dat je vlak blijft werken. Houd de hoeken zo scherp mogelijk! Als je dat niet denkt te kunnen, kan je ook een houten plankje of schuurlat zonder schuurpapier, of een schuurlat met leer erop geplakt gebruiken met daarop polijstvet gesmeerd.

Daarna pas is de punt aan de beurt. Die wordt eerst met een medium slijpsteen geslepen, en daarna met een arkansas steen. Wederom kan je ook een harde ondergrond gebruiken met schuurpapier. Als laatste word de punt nog over een leertje of een houtje met wit, groen of fijner vet getrokken.

Als alles goed is gegaan heb je nu een vlijmscherpe graveersteker.

6 EEN GRAVEERSTEKER MAKEN VAN BOT GEREEDSCHAP

Nu kun je al je stekers bij een groothandel bestellen, maar dat is een kostbare zaak.
Veel snelslijtend gereedschap is gemaakt van gereedschap staal en prima geschikt om een graveersteker van te maken. En het is nog leuk ook.
Bijvoorbeeld, botte naaldvijlen, botte freesjes, greinendraaiers of ruimers.
Dit materiaal is soms echter te hard voor een goede steker, en dan zal de punt te vaak breken tijdens het graveren. Daarom is het verstandig dit materiaal (tot strogeel (220graden) ) te ontlaten.

Naaldvijlen.
Je kan van driehoek, blok, vogeltong en vierkante naaldvijlen redelijk snel een perfecte graveersteker maken.
Afbeelding
Slijp zonder de vijl te heet te maken de tanden eraf, geef hem de vorm die nodig is en polijst de baan en slijp de punt.
Afbeelding
Afbeelding
Afbeelding
Afbeelding
Afbeelding

Botte freesjes, greinendraaiers en ruimers.

Van botte freesjes is het makkelijkst een bolsteker te maken.
Breek de kop af, en polijst de schacht met een filtschijfje op de hangmoter, zet de frees in een universeel handvat en slijp de punt.

De ruimers moeten dik genoeg zijn natuurlijk, maar mijn beste vlaksteker is van een ruimer gemaakt. Slijp de ruimer (zonder hem te heet te maken) in de juiste vorm, vierkant of driehoekig etc. Polijst de baan en slijp de punt.

Voor een nieuw stuk ponzenstaal werkt het net anders.
Die kan je prima slijpen en zo heet maken als je wilt. Je moet hem als hij klaar is toch harden en ontlaten. Je hoeft echter niet te slijpen. Dit ponzenstaal is niet gehard en prima te vijlen en te schuren. Dit geld ook voor alle stalen geschikt voor het maken van stekers, als je ze uitgloeid. (dat is rood oranje heet stoken, en op dezelfde plek langzaam laten afkoelen) Dus vijl, schuur of slijp de vorm van je steker uit.

7 HET UITSMEDEN VAN EEN STEKER.

Voor degene die wat dik ponzenstaal heeft, of een freesje, greinendraaier of boorschacht wat langer wil maken, kan het metaal ook uitgesmeed worden.
Een brander zullen we allemaal wel hebben, en een goede tang of universeelheftje ook wel net als een vlaktas of iets anders dat als aambeeld kan dienen.
Neem het metaal in een tang, universeelheftje of iets waarmee het stevig kan worden vastgehouden.
Zet het liefst je brander vast (bankschroef), of zorg dat hij veilig hangt of staat, zodat hij kan branden zonder dat je je handen erbij nodig hebt.
Stook het metaal op het stuk dat je wilt gaan uitsmeden oranje tot geel heet, en smeed het stuk ijzer uit in grofweg de vorm die je hebben wilt. Meestal sla ik het vierkant uit en vijl daarna het metaal in de juiste vorm.
Afbeelding
Afbeelding
Afbeelding
Afbeelding

Denk erom dat als je metaal onder een rode kleur komt, je het opnieuw verhit. Te koud smeden zal je metaal laten scheuren, en ook je hamer en vlaktas beschadigen. Als je na het smeden nog wilt vijlen, les je werkstuk dan niet af maar laat het rustig afkoelen.

8 HET HARDEN EN ONTLATEN VAN DE STEKER.

Als je de gewenste vorm in je steker hebt en hij is fijngeschuurd is hij klaar om gehard te worden. Het harden gebeurt door de halve steker vanaf de punt van de steker kersenrood te stoken (+-780graden), en hem daarna af te lessen in olie (moterolie of olijfolie) of water. Het is belangrijk dat het metaal kersrood is als hij het water in gaat.
Sommige staalsoorten zoals vijlenstaal kunnen krimpscheuren krijgen als ze in water worden gelest, maar bij deze kleine volumes is het mij nog nooit overkomen.
Nu staat er in veel boeken dat je de punt eerst met groene zeep, borax of boorzuur in moet smeren alvorens te gaan harden. Prima als je dit graag wilt, maar het is mij teveel gedoe. Als je de punt niet te lang op kersenrood (+-780graden) temperatuur houd en snel aflest vormt zich maar een dun laagje oxide die makkelijk weg te schuren is.
Test de punt met een oude vijl. Als die vijl er overheenglijdt (met hetzelfde geluid alsdat je een vijl over een vijl haalt) en niets of bijna niets van de punt afneemt is hij hard.
Als er wel spanen vanaf komen, moet je opnieuw harden. Probeer dan oranje als kleur.
Als de steker dan nog zacht is, is het staal niet geschikt om te harden.

Is de steker wel hard, volgt het ontlaten. Je zou de steker zo hard kunnen laten, maar hij is dan erg bros, en de punt zal sneller afbreken als je ermee werkt. Door te ontlaten blijft de steker hard, maar is niet meer zo bros.
Schuur de steker totdat je de baan en de punt en als je wilt de hele steker, weer blank is.
Neem dan je brander, en verwarm langzaam de laatste 2 cm van je steker totdat hij strogeel (+-220graden) kleurt. Dit moet dus ook kunnen tussen de afbakbroodjes op zondagmorgen, oven op 220graden. Als hij bruin of blauw kleurt moet je helaas weer opnieuw harden, dus hou water in de buurt om te lessen als het te hard gaat.
Als je punt strogeel is, les je de steker af en schuurt de punt opnieuw. Polijst de baan, slijp de steker en je kan aan de slag.
Nu hoef je geen olie te gebruiken tijdens het steken, maar wintergroen olie is vaak bij glans steken een effectief smeermiddel, en word aangeraden door vele meester graveurs.

Veel succes.
Aanvullende info is altijd welkom, net als commentaar of kritiek.
Groeten,

Daniel

Geplaatst: zondag 12-09-2010, 23:47
door Lapidee
Even voor de mensen die deze super SVS van Daniel gemiste hebben.

Aangezien deze SVS van 2007 is wil ik iedereen die stekers wil leren slijpen ook graag wijzen op het inmiddels alom geprezen Steve Lindsay slijp systeem dat met diamant schijfjes een subliem resultaat geeft. en vooral iedereen kan het !!
Zelfs ik.

http://www.lindsayengraving.com/engravi ... index.html
Okee de webshop werkt nu even niet maar de sjablonen zijn bij Daniel en anderen bekend als supersimpel en handig ( en betaalbaar)

Groet Ruud

Geplaatst: maandag 13-09-2010, 14:14
door Willem Parel
Afbeelding

Afbeelding

Afbeelding




Afbeelding

Hier passen ook nog mooi een paar foto's van Jim Kelso, een Amerikaans graveur/ kunstenaar.
Deze foto's laten goed zien hoe je van een een rond stuk (hardbaar) staal een zgn. onglette steker slijpt.
Een onglette wordt veel gebruikt bij het zetten van stenen om een mooie filetrand te steken.

Geplaatst: maandag 13-09-2010, 23:20
door louise
Geweldige info weer =D> hier zullen veel mensen blij mee zijn :wink:

Louise

Geplaatst: maandag 13-09-2010, 23:54
door Lapidee
Idd maar het staat er al vanaf 2007. ietwat verstopt.
Vandaar dat ik het extra onder de aandacht heb gebracht. Zonde als z? waarde info niet te vinden is.

Ruud

666

Geplaatst: donderdag 16-09-2010, 9:43
door Jef
Zeer informatief, ik zal je tips zeker eens in de praktijk omzetten
bedankt
Jef

Geplaatst: donderdag 16-09-2010, 23:17
door RM
Tot mijn schande moet ik bekennen dat ik dit SVS-je van Dani?l nog niet eerder gezien heb. Hoe kan ik dat nou gemist hebben....
Thanks Ruud, Dani?l en Willem.

Op de zetcursus hebben we onglette voor links-om en rechts-om gebruik geslepen en eigenlijk heb ik ze vervolgens nooit toegepast :oops: Hebben jullie ze ook op die wijze geslepen?

Ze schijnen lekker te graven....

Robert

Geplaatst: donderdag 16-09-2010, 23:48
door Lapidee
Mij treft geen eer hoor, ik heb 'm alleen naar boven gehaald.

Maar ik heb er meer hier gevonden die wat extra de aandacht hebben dus.
Hier is z? veel info te vinden.

Ruud

Re: SVS: Het gebruiksklaar maken van graveerstekers

Geplaatst: zondag 06-12-2015, 20:32
door peterspanje
Het is alweer vijf jaar geleden, deze fantastische posting van Daniël, dus wie weet kunnen er nog meer nieuwe leden, zoals ik hier wat van leren. Bedankt Daniël ik krijg niet genoeg van je stap voor stap contributies!

Re: SVS: Het gebruiksklaar maken van graveerstekers

Geplaatst: dinsdag 13-03-2018, 11:36
door AMB8.goudsmid
Hallo Daniël,

Bij mij opent de site de foto’s niet. Zijn deze niet meer zichtbaar? Heb je een tip?
Gr Sandra

Re: SVS: Het gebruiksklaar maken van graveerstekers

Geplaatst: woensdag 14-03-2018, 17:33
door Zilvermaan
Helaas staan veel foto’s van oudere berichten bij andere sites. Hier op het forum staat alleen de link naar zo’n foto. Vanuit het forum kunnen we dit helaas niet herstellen. Als Daniël ze nog heeft is de enige mogelijkheid dat hij ze opnieuw beschikbaar stelt, want op de oorspronkelijke locatie staan ze blijkbaar niet meer.